Zona hastalığı, varicella zoster virüsü (VZV) tarafından meydana getirilen ve çoğunlukla ağrılı bir cilt döküntüsü ile karakterize edilen viral bir enfeksiyondur. Çoğu insan bu virüsle ilk olarak çocukken suçiçeği (çiçek hastalığı) şeklinde tanışır. Virüs, suçiçeği geçtikten sonra sinir sistemimizde uyku halinde kalır ve yıllar sonra bağışıklık sistemi zayıfladığında zona olarak yeniden aktif hale gelebilir.
Zona Hastalığının Belirtileri
Zona hastalığının en belirgin belirtisi, genellikle vücudun bir tarafında, kabarcıklı ve şiddetli ağrılı bir döküntüdür. Döküntü tipik olarak belirli bir sinir yolunu takip eder. İlk başlarda deri kızarır ve küçük, sıvı dolu kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar birkaç gün içinde patlayabilir ve kabuk bağlayabilir.
Zona Ağrısı
Zona hastalığı ile ilişkili ağrı, genellikle yanıcı, batıcı ve sürekli bir karakterdedir. Bazı hastalar bu ağrıyı “elektrik çarpması” gibi tanımlarlar. Ağrı, döküntünün görünmesinden birkaç gün önce başlayabilir ve döküntü iyileştikten sonra bile devam edebilir. Bu duruma postherpetik nevralji denir ve daha çok yaşlılarda görülür.
Diğer Belirtiler
Zona hastalığı sırasında görülebilecek diğer belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve genel halsizlik bulunur. Döküntülü bölge genellikle kaşıntılıdır ve hassasiyet gösterir. Nadiren, virüs göz çevresinde aktif olduğunda görme problemleri de yaşanabilir.
Zona Hastalığının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Zona hastalığının temel nedeni, varicella zoster virüsünün reaktivasyonudur. İlk enfeksiyon (suçiçeği) sonrası virüs, vücutta uyku halinde kalır ve çeşitli faktörlerle yeniden aktif hale gelebilir.
Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması
Bağışıklık sistemi zayıfladığında, virüs yeniden aktif hale gelme şansı artar. Bu zayıflama yaşlılık, stres, yorgunluk, bazı ilaçlar veya başka hastalıklar gibi çeşitli sebeplerle olabilir.
Yaş ve Zona
Zona hastalığı genellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde daha sık görülür. Ancak genç yetişkinler ve çocuklar da bu hastalığı geçirebilir, özellikle bağışıklık sistemi zayıf ise.
Zona Hastalığının Teşhisi
Zona hastalığının teşhisi genellikle tipik cilt döküntüsü ve eşlik eden ağrı temelinde kolaylıkla konabilir. Ancak bazen döküntü atipik olduğunda veya döküntüsüz zona vakalarında tanı koymak için laboratuvar testleri gerekebilir. Bu testler arasında PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi veya kültür testi bulunur.
Zona Hastalığının Tedavisi
Zona tedavisi, virüsün neden olduğu ağrıyı yönetmek ve komplikasyonları önlemek amacıyla antiviral ilaçlar ve ağrı kesiciler kullanılarak yapılır.
Antiviral İlaçlar
Antiviral ilaçlar, hastalığın şiddetini ve süresini azaltabilir. Tedaviye, döküntülerin başlamasından sonraki ilk 72 saat içinde başlanması en etkilidir.
Ağrı Yönetimi
Ağrı kesiciler, zona ağrısını kontrol altına almak için kullanılır. Bazı durumlarda, daha güçlü ağrı kesicilere veya topikal kremlere ihtiyaç duyulabilir.
Postherpetik Nevralji Tedavisi
Postherpetik nevralji, zona sonrası devam eden ağrı için kullanılan özel tedavileri içerir. Antidepresanlar, antikonvülzanlar ve bazı özel ağrı kesiciler bu durumda faydalı olabilir.
Zona Hastalığından Korunma
Zona hastalığından korunmanın en etkili yolu, zona aşısı yaptırmaktır. Bu aşı özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinler için önerilir. Aşı, zona riskini ve hastalığın neden olduğu uzun süreli ağrı riskini azaltabilir.
Zona Hastalığının Komplikasyonları
Zona hastalığı bazı ciddi komplikasyonlara yol açabilir, özellikle immün sistemi zayıf kişilerde ve yaşlılarda. Komplikasyonlar arasında postherpetik nevralji, geçici veya kalıcı görme kaybı, enfeksiyonun yayılması ve nadiren ensefalit (beyin iltihabı) bulunur.
Sıkça Sorulan Sorular
Zona Hastalığının erken belirtileri nelerdir?
Zona Hastalığının erken belirtileri, uyuşma hissi, lokalize ağrı ve genellikle vücudun bir tarafında tipik olarak sıvı dolu kabarcıklara ilerleyen kırmızı bir döküntünün gelişimidir.
Tedavi edilmeden Zona Hastalığı ne kadar sürer?
Zona Hastalığı genellikle 2 ila 4 hafta sürer. Ancak, tedavi olmadan, postherpetik nevralji gibi komplikasyonlar daha olası olduğundan, semptomların süresi uzayabilir.
Zona Hastalığı önlenebilir mi?
Zona Hastalığı, 50 yaş ve üzeri yetişkinler için önerilen Zona Hastalığı aşısı ile önlenebilir. Zona Hastalığı gelişme riskini ve komplikasyonlarını önemli ölçüde azaltır.
Zona Hastalığı bulaşıcı mıdır?
Zona Hastalığı kendisi bulaşıcı değildir, ancak virüs, şu ana kadar suçiçeği geçirmemiş bir kişiden birine yayılabilir ve onların suçiçeği geliştirmesine neden olabilir.
Zona Hastalığı için tedavi seçenekleri nelerdir?
Zona Hastalığı için tedavi seçenekleri arasında antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler ve kortikosteroid kremler bulunur. Bu tedaviler, döküntünün ortaya çıkmasından sonraki ilk 72 saat içinde başlatıldığında en etkilidir.
Stres Zona Hastalığıi tetikleyebilir mi?
Evet, stres, Zona Hastalığıe neden olabilen varisella-zoster virüsünün yeniden aktifleşmesi için bilinen bir tetikleyicidir.